Thứ Sáu, 26 tháng 7, 2013

ĐỌC LẠI BÀI THƠ: TÌNH GIÀ của PHAN KHÔI

(ảnh Phan Khôi - nguồn internet)

Như chúng ta đã biết, cách nay đúng 80 năm, vào dịp Tết Nhâm Thân 1932, học giả Phan Khôi đã công bố trên phụ san tết của báo tờ báo Đông Tây Hà Nội, tiếp tục sau đó trên tuần báo Phụ nữ Tân Văn ở Sài Gòn bài thơ Tình Già với một lối thơ mới. Bài báo đã đi vào văn học sử Việt Nam như hành động mở đầu phong trào cải cách thơ ca tiếng Việt ở thời hiện đại.

Phong trào thơ mới, một phong trào diễn tiến mạnh mẽ, sôi động và đạt thành tựu chắc chắn chỉ trong vòng mười năm, làm thay đổi căn bản diện mạo thơ tiếng Việt, tạo ra một mặt bằng mới cho đời sống thơ ca của người Việt ở thế kỷ XX mà Phan Khôi là người tiên phong khởi xướng cho đến tận ngày hôm nay.

Thực ra Phan Khôi bấy giờ là một nhà báo, nhà tư tưởng, nhà văn viết nghị luận, đúng hơn là một nhà thơ - tác giả bài Tình Già khởi đầu phong trào "thơ mới" thế kỷ XX. Trong đó, phải nói viết báo là công việc ông chọn làm cả đời để đấu tranh cho sự tiến bộ của dân tộc.

Trong số các nhân vật có liên quan đến phong trào Nhân Văn Giai Phẩm những năm 1950-1960, Phan Khôi là một tác giả đến nay có sưu tập tác phẩm được in và giới thiệu một cách quy mô, có hệ thống, thuyết phục giới học thuật hơn là gây tiếng vang trên thị trường xuất bản.


Trong đó, phải kể đến bộ sách Phan Khôi: tác phẩm đăng báo hiện đã in được 5 tập (các năm từ 1929 đến 1932) của nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân. Giai đoạn quan trọng trong sự nghiệp báo chí của Phan Khôi là từ 1929 đến 1941. Lại Nguyên Ân cũng đang soạn tiếp các sưu tập Tác phẩm đăng báo của Phan Khôi những năm từ 1933 đến 1941; một vài cuốn sẽ ra mắt trong năm nay.

Nhân sự kiện Đà Nẵng (quê hương của nhà thơ: làng Bảo An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) đặt tên đường mang tên ông, tôi xin thu thập một ít tài liệu sơ lượt qua tác giả và kính mời các bạn đọc lại bài thơ TÌNH GIÀ của ông 


hai mươi bốn năm xưa
một đêm vừa gió lại vừa mưa
dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà nhỏ
hai mái đầu xanh kề nhau than thở
ôi đôi ta, tình thương nhau thì vẫn nặng
mà lấy nhau hẳn đà không đặng
để đến nỗi tình trước phụ sau
chi bằng sớm liệu mà buông nhau
hay nói mới bạc làm sao chớ
buông nhau làm sao cho nỡ
thương được chừng nào hay chừng ấy
chẳng qua ông trời bắt đôi ta phải vậy
ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng
mà tính chuyện thủy chung

hai mươi bốn năm sau
tình cờ đất khách gặp nhau
đôi mái đầu đều bạc, nếu chẳng quen lung
đố có nhìn ra được
ôn chuyện cũ mà thôi, liếc đưa nhau đi rồi
con mắt còn có đuôi


Phan Khôi


33 nhận xét:

  1. Phù Sa xé tem cho Mộc nè
    Tình yêu có bao giờ già đâu?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. hèn chi nghe cái "rẹt" mà hổng biết ai xé mạnh tay thế, vui nha!

      Xóa
  2. Nghe tiếng bài này đã lâu,nay mới đọc được!Đúng,lúc ấy mới thật so với thể thơ Đương nghiêm ngặt .

    Trả lờiXóa
  3. Tình yêu luôn là không tuổi

    Chúc Mộc cuối tuần an lành và HP nhé

    Trả lờiXóa
  4. Cảm ơn anh đã có bài giới thiệu cho mọi người biết thêm về Cụ Phan Khôi.Chúc anh vui khỏe!

    Trả lờiXóa
  5. Phan Khôi có thể nói là lãnh tụ của phong trào Thơ Mới ,ông đã châm ngòi thuốc súng bắn thẵng vào thành lũy của phong trào Thơ Cũ nhất là Thơ Đưỡng cầm đầu là Tản Đà Nguyển khắc Hiếu . Hai bên đã bút chiến , diễn thuyết chiến ( anh có viết bài entry "Cuộc bút chiến Thơ cũ và Thơ mới, luật theo Thơ hay Thơ theo luật ? " đăng trên Blog của anh . Anh rất mừng là Nhóm Nhân Văn Giai Phẩm ngày nay được phục hồi danh dự như Văn Cao , Trần Dấn, Hữu Loan , Phan Khôi ..ít ra phải như vậy thì người dân mới tin rắng nghệ thuật còn vị nghệ thuật.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. dạ, cảm ơn anh Thanh đã nói thêm cho mọi người biết về một nhà thơ lớn của VN rất đang trân trọng, đáng tôn vinh, mong rằng trong tương lai những khúc mắc trong văn học dần dần được giải tỏa và công nhận như TTKH là một ví dụ, chủ nhật thật vui nha anh!

      Xóa
  6. Bài thơ Tình (2 người) già, yêu đương gì ở đây mà trẻ mí già, rõ "dớ dẩn"

    Trả lờiXóa
  7. ôn chuyện cũ mà thôi, liếc đưa nhau đi rồi
    con mắt còn có đuôi

    Thật tuyệt, cụ già PK!
    Chúc mộc cuối tuần vui vẻ!

    Trả lờiXóa
  8. Bởi vì đôi mắt có đuôi /
    Lưỡi dao tình cũ thấy chuôi đây rồi /

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. ghét em con mắt có đuôi
      nhưng anh lại nhớ nhất hồi cầm tay ...

      Xóa
  9. Thứ 7 chỉ đến thăm anh
    Tình già để đấy ,anh nhanh nhanh về

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. anh về rồi lại đi luôn
      bởi em đã sắm rượu suông đãi chồng ...

      Xóa
  10. Ngày xưa yêu như zậy đó : Sau 24 năm gặp lại,cùng già cả về tuổi tác mà TÌNH vẫn CHỨA CHAN ! Còn bây chừ thì VỪA MỚI NGỦ VỚI NHAU XONG đã thành NGƯỜI DƯNG RỒI .ĐÓ LÀ TÌNH CHI ZẬY ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời


    1. Tinh chi cung chang lam chi
      Dau co lam gi cung chang lam sao {Phan Khoi}

      Xóa
    2. dạ, cảm ơn anh Dự đã ghé thăm Mộc và chia sẻ, chúc anh và bạn phubong vo thật vui, thật bình yên nha!

      Xóa
  11. Thơ nào thì cũng phải có ý thơ, tứ thơ và phải làm thơ mới có thơ. Hay dở cũng là lao động nghệ thuật, 555 trân trọng tất tần tật kể cả thơ "đểu" của anh Mộc hay thơ của Phan Khôi.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. định không trả lời rồi, vì còn bao nhiêu comment chưa reply được nhưng đọc cái còm nầy ... thôi chở chị Bốn đi chợ đã, lác nữa quay về xử tiếp!

      Xóa
  12. Đúng rồi! Có câu: VUI XUÂN NHƯNG KHÔNG QUÊN NHIỆM VU!!!
    Chúc cho đôi Vợ Chồng ấy Hạnh phúc!!!
    Hihihi!
    EmLoan

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. cái "nhiệm vụ" của em chứ nhiều nghĩa lắm đó, thanh kiu em nha!

      Xóa
  13. Náo nhiệt thật!
    Thăn Mộc chúc vui!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. dạ, nhờ trời nhà của BĐM luôn luôn náo nhiệt anh ạ, kể cả bên FB cũng thế, mộc luôn luôn ghi nhớ mọi ưu ái của các bạn dành cho mộc, trong đó anh Mai Trang Huỳnh kính mến nữa nha!

      Xóa
  14. Cụ Phan Khôi khởi xướng thơ mới thì anh Mộc và các bạn nói rồi. Bu tui nghe nhắc Phan Khôi lại nghĩ đến bi kịch một tài năng. Con nhà quan, cháu ngoại tổng đốc Hoàng Diệu, nhà văn, nhà báo, nhà thơ, là lý luận phê bình nhà nào ông cũng xuất sắc. Gần 60 tuổi đi kháng chiến chống Pháp, tính tình bộc trực, thẳng thắn, nên cấp trên không mấy ưa. Ông Tâm sự:
    Tuổi già thêm bệnh hoạn
    Kháng chiến thấy thừa ta
    Mối sầu như tóc bạc
    Cứ cắt lại dài ra
    Từ nhỏ, đọc Phan khôi, thích “Ông năm chuột” thích “Ông Bình vôi”. Cho dù minh họa thơ Lê Đạt, nhưng khảo luận của ông sao thâm trầm:
    Những người sống trăm tuổi
    Y như cái bình vôi
    Càng sống càng tồi
    Càng sống càng bé lại

    Trả lờiXóa
  15. đọc com của anh, Mộc xin tặng lại anh đoạn sưu tầm nầy nha:
    "Chuyện xảy ra vào năm 1908, khi Phan Khôi, gần 21 tuổi, bị “án đồ tam niên”, giam tại nhà ngục Quảng Nam, do liên can vụ án xin xâu 1907. Trong khi gia đình người vợ chưa cưới tuyên bố thoái hôn vì lý do chàng rể Phan Khôi lâm vòng lao lý, thì lại có một người đàn bà khác, một mệnh phụ phu nhân, tình cờ gặp gỡ và say mê chàng nho sinh đang trong thân phận tù đày. Oái oăm làm sao, đấy lại là vợ một viên quan võ hàng tứ phẩm được cử trông coi nhà tù.

    … Một ngày kia, viên quan sai lính vào lao hỏi viên đội xem trong đám tù nhân có ai viết chữ tốt thì lấy một người ra viết câu đối cho mình, người ta cử Phan Khôi. Lúc ấy Phan Khôi thấy trong mình đang mệt nhưng nghĩ được dịp đi ra ngoài nhà lao cũng thích."
    kính chúc anh vui!

    Trả lờiXóa
  16. Thăm Mộc đây Mộc ơi. Gặp Nhà thơ tiên phong của phong trào thơ mới.Xin cảm ơn quý nhà thơ tiên phong:Phan Khôi, Trần Dần, Chế Lan Viên, Lưu Trọng Lư...đã làm cho Vườn Thơ Việt thêm Hoa thêm Sắc thêm Hương. Thơ Mộc cũng thuco65 dạng thơ rất riêng...Dù là lục bát , nhưng cách gieo vần của Mộc rất hay...Không khách sáo đâu nhé.Chúc Mộc luôn vui...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. dạ, mộc thanh kiu anh Hội đã động viên Mộc, anh cũng vậy mà, thơ hay và truyện ngắn của anh lại hay hơn thơ, có tình lắm mà, kính chúc anh vui nha!

      Xóa
  17. Để hiểu cho đầy đủ con người Phan Khôi nên có những giai thoại, những chuyện kể, và nhưng tác phẩm của ông...Câu chuyện của Mộc hay lắm, làm bu nhớ vở kịch người đốt đền hihihi!

    Trả lờiXóa