TẢN VĂN 2: KHI NÀO THÌ PHÁ SẢN?

1.- Giữa thập niên 80, hưởng ứng chủ trương qui hoạch vùng nguyên liệu phục vụ cho công nghiệp hóa XHCN phong trào trồng mía, làm nhà máy đường rộ lên ở hầu khắp các địa phương, nhất là
các tỉnh ven biển miền trung bởi quỷ đất bạc màu, năng suất thấp nhanh chóng được cải tạo chuyển đổi giống cây trồng, nhất nhất tuân theo. Nhưng ngay sau đó, các nhà máy nầy lần lượt đóng cửa, thậm chí có dự án vừa khánh thành, chạy thử vài ca đã vội vã trùm mền, nguyên nhân thì nhiều nhưng hậu quả dẫn đến nguyên nhân thì ít được đề cập đến, gần như "chìm xuồng". 

2.- Tiếp theo bóng ma "nhà máy đường" là "con rối" khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, cảng khô, cảng nước ...  cũng ồ ạt phát triển không kém, hầu như mạnh ai nấy làm, miễn sao bảo đảm hài hòa 2 lợi ích nhà nước và nhân dân cùng thụ hưởng lợi nhuận trên diện tích được tính từng cm2 tiền cho nhà đầu tư thuê bằng usd, tưởng đã trở thành tỉ phú ngay tức thì, từ đó các địa phương gần như bất chấp mọi qui định, qui chế, luật pháp các để đua nhau đưa ra nhiều cơ chế khuyến mãi, khuyến khích, chiêu dụ nhà đầu tư bằng mọi cách như miễn, giảm, giãn thuế, hổ trợ công nhân, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng ... rất năng động và đầy tính sáng tạo nhằm ổn định cơ sở hạ tầng thu hút đầu tư. Nhưng cũng được dăm ba dự án khả thi còn ngoài ra thì "cổng kín tường cao" mặc cho nông dân tha hồ li nông, li hương sau khi nhận một ít tiền đền bù giải tỏa rẻ như bèo!

3.- Sau khu kinh tế thì đến trường đại học dân lập, tư thục cũng phát triển mạnh mẽ như nấm mọc sau mưa, nhằm cung ứng đầy đủ cả về chất lẫn lượng nguồn nhân lực tại chỗ cho nhu cầu lao động mỗi ngày ... mỗi sôi động trên khắp cả nước, nhất là các thành phố lớn như Hồ Chí Minh, Hà Nội, hầu như tỉnh nào cũng có trường đại học, sau một vài năm thì dẫn đến hậu quả hiện nay một số trường "chết lâm sàng", một số khác nằm "thoi thóp thở" chờ cơ chế tuyển sinh mới của Bộ GD-ĐT, bởi thu không đủ chi, bởi số lượng sinh viên nhập học quá ít, thậm chí có lớp 5 em nhưng chi phí vẫn phải tính trên "đơn vị lớp".

4.- Ngoài ra các lĩnh vực khác như bất động sản, chứng khoán, cửa khẩu, siêu thị ... cũng không ít dự án lâm vào hoàn cảnh tương tự, gọi là "ngậm bù hòn kêu ngọt". Như vậy, xem ra làm kinh tế theo kiểu bầy đàn sẽ có sức hấp dẫn ban đầu rất mạnh, lôi cuốn nhanh các nhà đầu tư cũng như mọi nguồn lực xã hội, đẩy tiến độ "bong bóng" lên đỉnh dự án, lực hấp dẫn lan rộng sẽ biến thái các hình thức dịch vụ, cơ chế, PR đến mức khó kiểm soát cuối cùng dẫn đến hệ lụy là điều không tránh khỏi. Kịch bản nhà nhà làm kinh tế, người người đi buôn thời kì đầu cơ chế thị trường thập niên 80 bắt đầu chững lại, cho ra một phiên bản mới: phá sản! 

Tương tự như trên, vừa qua Bộ Công Thương quyết định loại thêm 260 nhà máy điện vừa và nhỏ hoạt động kém hiệu quả, tác hại xấu đến môi trường vốn được đưa lên bàn nghị sự trong kì họp quốc hội vừa qua, thông qua dự án thủy điện Đồng Nai 6, 6A nâng tổng số "thương vong" nầy lên 377 dự án bị loại ra khỏi qui hoạch chung trong chuỗi dự án công trình điện quốc gia hơn 1000 nhà máy. Một quyết định làm kinh hoàng xã hội, bởi các nhà máy nầy hoặc là đóng cửa ngưng hoạt động, hoặc đập vỡ nó đi như "đập vỡ cây đàn".Ôi!

5.- Như chúng ta đã biết, từng biết và mãi mãi sẽ biết để có được một dự án kinh tế, giáo dục đào tạo, ý tế ... khả thi, tiền khả thi đều trải qua rất nhiều khâu, rất nhiều khảo sát, thăm dò, điều tra xã hội học, cân đong đo đếm đến từng milimet công việc, công đoạn, công năng ... rồi phải qua hàng chục cuộc họp, hội nghị, hội thảo "lên bờ xuống ruộng" binh biền lắm,  thì họ không thể không biết tính khả thi, tính tối ưu, đặc biệt là hậu quả của từng dự án trong thì tương lai được, trước khi triển khai thực hiện nhưng cuối cùng nó phải giẫy chết như người ta đập một con gián bé bỏng.

(Nhân đây, cũng cần nói thêm rằng: tất cả các dự án xây dựng cơ bản nầy đều có tuổi thọ trên 50 mới khấu hao hết giá trị đầu tư ban đầu, nếu "cho" nó chết yểu như thế thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm tiếp tục khấu hao hay là tất cả qui vào nợ xấu , nợ khó đòi mà các vị đại biểu quốc hội thường chất vấn đấy!)

Tuy nhiên, sách đã dẫn "đào thải và phát tiển là 2 phạm trù song song tồn tại" giống như người ta thay chiếc áo cũ vậy thôi, nhưng vấn đề đặt ra là "hậu" đào thải, "hậu" phá sản ấy sẽ là những thất thoát to lớn, những mất mát nghiêm trọng, có thể lên đến hàng trăm, hàng ngàn tỷ đồng, giá trị nầy có phải đã được tính vào giá trị GDP hằng năm không, mà bản thân người dân là đối tượng trực tiếp gánh chịu, trực tiếp lao động ngày đêm để hưởng một mức lương không đủ sống, để bóp bụng đóng các khoản phí, lệ phí, thuế vô chừng vô đổi cho cái gọi là công nghiệp hóa, hiện đại hóa XHCN của Đảng, Nhà Nước ta!

Vậy, mong rằng từ nay trở đi trong bất kì một luận chứng kinh tế kỉ thuật nào, một đề án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng nào, một văn bản ban hành kinh tế vĩ mô nào chúng ta cũng phải cấu trúc thêm một hạng mục: KHI NÀO THÌ PHÁ SẢN! để "dân biết, dân bàn, dân ... chịu" nhé!

Sài Gòn, 22.12.2012

Bình Địa Mộc