TẢN VĂN: LÁI CHỮ

Ngôn ngữ là công cụ biểu đạt tình cảm, thông qua đó để người nói và người nghe hiểu nhau trong một phạm vi rộng hơn. Đồng thời ngôn ngữ là hiện tượng văn hóa đặc biệt ra đời gồm có chữ viết và tiếng nói, đó là 2 phương tiện lưu truyền chủ yếu, là chìa khóa giải mã các hiện tượng văn hóa đắc lực nhất hiện nay. Tuy nhiên trong giới hạn bài viết nầy tôi chỉ xin chia sẻ ngôn ngữ ở một khía cạnh khác đó là, cách dùng chữ hay còn gọi là "lái chữ". Rất mong sự đồng cảm của các bạn.

1/ Như ta đã biết vừa qua sự kiện Nick VuiJcic - người khuyết tật không tay không chân, hay còn gọi là chàng trai dịu kỳ đến từ nước Úc xa xôi để truyền cảm hứng, khơi dậy niềm tin cho cộng đồng người khuyết tật VN do công ty Tôn Hoa Sen thực hiện đã gây hiệu ứng khá mạnh mẽ trong giới truyền thông với nhiều kết quả khen chê trái chiều khác nhau. Nhưng cuối cùng thì người ta cũng nhận ra rằng Nick VuiJcic đến VN với tư cách là diễn giả tài ba đúng hơn là một người khuyết tật, lập tức trên các phương tiện truyền thông cùng nhau lái chữ "khuyết tật" thành chữ "diễn giả" mặc dầu có hơi muộn nhưng vẫn được dư luận đồng tình hưởng ứng, từ đó làn sóng phản biện lắng xuống, tạo bầu không khí vui vẻ đầm ấm để tiễn đưa Nick lên đường trở về quê hương sau chuỗi sự kiện 4 ngày tại VN. Anh ra về và mang theo trong trái tim mình một hình ảnh VN nhiệt tình, sôi động và hiếu khách.

2/ Thời gian qua trên hầu khắp các phương tiện thông tin đại chúng kể cả trên diễn đàn chính trị người ta thường dùng, thường nhắc đi nhắc lại nhiều lần cụm từ "bỏ phiếu tín nhiệm" đối với các vị cán bộ chủ chốt nhà nước như chủ tịch nước, chủ tịch quốc hội, thủ tướng chính phủ ...

Nhưng sau đó, dư luận có ý kiến rằng: "nếu bỏ phiếu tín nhiệm mà không đạt yêu cầu quá bán thì coi như cán bộ, đảng viên đó bị loại khỏi chính trường, một hai người thì chẳng sao nhưng nếu lỡ nhiều hơn thì lấy ai lãnh đạo đất nước". Xem ra sự lo lắng của người đọc, người nghe cũng có lý, cũng đúng một phần nên dần dần người ta lái chữ "bỏ" qua chữ "lấy" trở thành cụm từ ý nghĩa, đó là "lấy phiếu tín nhiệm" thay vì "bỏ phiếu tín nhiệm", nôm na là một bước thăm dò ý kiến quần chúng thôi chứ chưa đến mức hệ trọng bởi, lấy có nghĩa rằng có mới lấy, hoặc có rồi nhưng bị mất đi, bị lãng quên nên tìm cách lấy lại như uy tín chẳng hạn, còn bỏ là vất đi, hỏng hóc, không dùng được nữa ...

3/ Từ người khuyết tật dịu kỳ lái sang diễn giả tài ba, từ từ "bỏ" lái sang từ "lấy" là một quá trình khiêm tốn lắng nghe, tiếp thu ý kiến phản hồi của người đọc, người nghe để sắp đặt lại ngôn ngữ, cách sử dụng từ, biểu đạt đúng ý đồ của người phát ngôn đối với những vấn đề, sự kiện nhạy cảm cho phù hợp với tâm tư nguyện vọng của bạn đọc thiết nghĩ đây là việc nên làm, nên tiếp tục phát huy. Thử tìm hiểu thêm một trường hợp nữa để thấy ngôn ngữ nó quan trọng nhường nào nhé!

4/  Quốc hội Việt Nam là một cơ quan quan trọng trong hệ thống chính trị Việt Nam, là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân Việt Nam và là cơ quan quyền lực Nhà nuớc cao nhất của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 

Thành phần nhân sự của cơ quan này là các đại biểu quốc hội Việt Nam, do cử tri Việt Nam bầu ra theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Các đại biểu được bầu chịu trách nhiệm trước cử tri bầu ra mình và trước cử tri cả nước. Thông qua các đại biểu và thông qua quốc hội, nhân dân Việt Nam sử dụng quyền lực của mình để định đoạt các vấn đề của đất nước.

Quốc hội Việt Nam họp thường lệ mỗi năm 2 kỳ do Uỷ ban thường vụ Quốc hội triệu tập, mỗi kỳ khoảng 2 tháng nói riêng, bên cạnh việc họp của các cơ quan từ trung ương đến địa phương thì muôn hình vạn trạng, với nhiều dạng thức khác nhau như: họp giao ban, họp chuyên môn, họp định kỳ, hội thảo, hội nghị, gặp mặt ... nói chung. Theo đó hằng năm kinh phí, thời gian, nhân sự tập trung vào lãnh vực nầy cũng khá nhiều, tỷ lệ thuận với số lần, số lượt họp gây nhiều phản ứng trái chiều trong dư luận nhân dân nhưng chưa có hướng giải quyết tích cực.

Trở lại vấn đề họp quốc hội, ta thấy rằng công cụ chủ yếu của người tham gia họp là "nói", là phát biểu ý kiến. Và, có lẽ do nhiều việc, nhiều vấn đề cần được giải quyết trong cùng một thời gian nhất định nên các đại biểu thay phiên nhau nói nhiều, nhưng  thực tế đằng sau những câu chuyện ấy như thế nào, ra làm sao thì phải cần có thời gian mới giải đáp được. Do đó người nghe, người đọc chưa hài lòng những phát biểu chung chung ấy, nên gần đây người ta mới lái từ "họp" thành từ "làm việc". Có nghĩa rằng họp quốc hội tức là ... làm việc!

Vậy những ai không nói, không tham gia tranh luận, hoặc tham gia chiếu lệ thì đồng nghĩa với ... không làm việc hoặc làm việc không hiệu quả. Theo đó "công việc" của những đại biểu nầy là những ý kiến đóng góp xây dựng, phản ảnh, đề xuất của nhân dân, của cử tri toàn quốc, những bức xúc của dư luận được đại biểu đem về cuộc họp. Những suy tư trăn trở của người nghe người đọc về các vấn đề xã hội mà đại biểu phải đem ra bàn bạc, thảo luận, tìm phương án khắc phục sửa chữa hay duy trì phát huy nhằm đem đến một kết quả nhất định cho toàn xã hội, tốt hơn, đẹp hơn!

Tóm lại:
Lái chữ, lái xe, lái máy bay ... mục đích cuối cùng là điều khiển phương tiện đi đúng hướng, về đúng nơi và hạ cánh an toàn. Hi vọng các diễn đàn chính trị, các phương tiện thông tin đại chúng ngày càng nhạy bén, uyển chuyển hơn trong cách sử dụng ngôn ngữ truyền thông để người đọc, người nghe dễ hiểu đồng thời áp dụng vào đời sống thực tiễn một cách hiệu quả.

Sài Gòn, 5.6.2013

Bình Địa Mộc