BÁ ĐẠO LÀ GI?

Bá đạo là gì?

Thời gian qua, trên mạng internet kể cả trên báo giấy lẫn ngoài đời người ta thường dùng từ "bá đạo". Nhưng hầu hết đều ám chỉ cái xấu, cái ác, cái "không giống ai". 

Riêng cá nhân tôi lại cảm nhận bá đạo là từ lưỡng tính, nửa xấu, nửa tốt nó cứ mơ mơ màng màng, khiến tôi nhiều lần vào google tìm hiểu và nhận ra nhiều kết quả khác nhau. Nhưng tựu trung lại vẫn ở một số ý chính như sau:

- Bá đạo là vô địch, vô đối, không ai sánh kịp

- Bá đạo là con đường của kẻ mạnh thuộc thời xuân thu chiến quốc Trung Quốc nó đối lập với vương đạo hướng về vua. 

Vậy mời các bạn cùng tôi phân tích thử từ bá đạo nhé.

1.- Luận về từ bá:

- Bá vai: hai người trở lên, chỉ về số nhiều

- Bá tánh: nhiều người

- Bá chủ hoàn cầu: làm chủ thế giới, cũng chỉ về số nhiều

- Quảng bá: giới thiệu cho mọi người cùng biết, cũng là số nhiều.

* Bá: hoàn toàn chỉ về số nhiều, nhiều người, nhiều việc, nhân rộng ra trên phạm vi toàn dân, cả nước, cả thế giới.

2.- Luận về từ đạo:

- Đạo: con đường, tôn giáo, hướng đi 

- Đạo đức: nhân cách, phẩm giá của một con người, một xã hội

- Đạo lý: một chân lý đẹp cần noi theo, đi theo

- Đạo phật: một tôn giáo

- Đạo hàm: là đường biểu diễn tốc độ biến thiên của hàm số thông qua hệ số góc tiếp tuyến trong toán học.

- Đạo tặc: bọn bất lương, đầu trộm đuôi cướp

- Đạo quân: một binh chủng, một đoàn quân

- Đạo mạo: hình dạng một con người

- Đạo thơ: ăn cắp thơ

- Địa đạo: đường hầm dưới mặt đất

- Hướng đạo: một tổ chức học sinh sinh viên gồm nhiều trò chơi, nhiều bài học dã ngoại có ích.

- Vô đạo: mất đạo đức

- Chỉ đạo: hướng đến một hành động

- Lãnh đạo: một người chỉ huy nhiều người

* Đạo: chỉ về một con đường, một tổ chức, một tôn giáo, một hành động, một tính cách, một sự hướng dẫn, chỉ huy. 

* Đạo bao hàm cả hành vi tốt và xấu, cả số một, đơn lẻ và nhiều người, số nhiều.

Như vậy, nếu ghép hai từ đơn lại thành từ kép với nhau cho ra một danh từ bá đạo thì hàm nghĩa (theo tôi) nó như sau:

- Một hoặc nhiều người cùng đi, cùng hướng đến một mục đích riêng biệt, không giống ai có thể là đối lập.

- Vậy, không thể nói bá đạo là xấu, là ác, là độc tôn, vô đối, không ai bì được, có chăng nó chỉ đối lập lại con đường khác như đạo hồi chẳng hạn. 

Và, trong thời gian qua chúng ta đã lạm dụng từ nầy khá nhiều, dẫn đến hiểu sai nghĩa gốc của nó như: bài văn bá đạo, phát ngôn bá đạo, dự án bá đạo ... tập trung vào cái xấu, cái chưa hoàn hảo.

Rất mong, các nhà ngôn ngữ học, giáo dục học có định nghĩa rõ ràng, đúng đắn, nhằm định hướng truyền thông. Nhất là đối với học sinh, sinh viên "đạo quân tri thức" của đất nước.

Mời các bạn vui lòng có ý kiến chia sẻ để chúng ta cùng học hỏi ạ. Trân trọng cảm ơn!

Sài Gòn, 6.5.2014

Bình Địa Mộc