Sự tích Võ Đông Sơ - Bạch Thu Hà

Năm 1926, một trong những tiểu thuyết văn xuôi đầu tiên nổi danh ở Nam Kỳ là “Giọt máu chung tình” của ông Tân Dân Tử viết về chuyện tình của tướng Võ Đông Sơ và người tình là Bạch Thu Hà.

Nhiều người còn tưởng đây là tích bên Tàu

***

Theo giả thiết Võ Đông Sơ là con của Hoài Quốc công Võ Tánh và công chúa Ngọc Du - tức gọi Vua Gia Long là cậu ruột 

Bạch Thu Hà là con quan Tổng trấn Tây Thành Bạch Công (Hà Nội).

Sau khi Võ Tánh tuẫn tiết, Võ Đông Sơ sống với người chú ruột tại Bình Định luyện võ, ôn văn chờ dịp cứu nước.

Lúc bấy giờ có giặc Tàu Ô (chỉ những toán cướp biển từ bên Tàu – nhóm này trước đây phụng sự cho Tây Sơn) đang hoành hành ở biển Đông, triều đình mở khoa thi để chọn tướng tài dẹp giặc. 

Võ Đông Sơ ra kinh ứng thí.

Trong thời gian lưu lại ở kinh kỳ, chàng làm quen với Triệu Dõng - một người con có hiếu "bán kiếm báu" nuôi mẹ. 

Cũng tại đây Võ Đông Sơ gặp phải sự đố kỵ tài năng của Bạch Xuân Phương - anh ruột của tiểu thư Bạch Thu Hà, là một công tử rất độc ác, bất tài, hãm hại Võ Đông Sơ nhiều lần xém mất mạng.

Sau Võ Đông Sơ - Bạch Thu Hà lại được trùng phùng, nhưng rồi Võ Đông Sơ lại phải cầm binh lên Lạng Sơn đánh đuổi giặc xâm phạm bờ cõi. 

Nhiều trận đánh nhau ác liệt, Võ Đông Sơ bị tử trận. 

Trong phút giây hấp hối chàng không ngừng gọi tên Bạch Thu Hà và nhắn gởi ba quân báo hung tin cho nàng hay. 

Bạch Thu Hà đã khóc thảm thiết bên linh cữu Võ Đông Sơ và dùng gươm báu quyên sinh để giữ trọn chung thủy với người tình

Chuyện nầy được viết thành tuồng cải lương nổi danh lúc phong trào cải lương hưng thịnh nhứt với các đào như Năm Phỉ, Phùng Há… và kép như Ba Vân, Năm Châu, Bảy Nhiêu…

Tuồng nầy  được cô Phùng Há (1911-2009) thủ vai Bạch Thu Hà trong gánh Huỳnh Kỳ của chồng cô lúc đó là Bạch Công Tử (tên thật là Georges Lê Công Phước).

Bạch Công Tử là công tử Mỹ Tho nổi danh tay chơi giàu có với cận vệ là võ sĩ quyền anh (boxer) Kid Dempsey cùng thời với Hắc Công Tử Trần Trinh Huy là công tử Bạc Liêu (có đến 110,000 mẫu ruộng cò bay thẳng cánh) với cận vệ là võ sĩ quyền anh vô địch Sài Gòn là Kid Chocolate. 

Bốn mươi năm sau, soạn giả Viễn Châu cũng có bài vọng cổ “Bạch Thu Hà” trong đó có 4 câu thơ:

Lỡ giấc mơ tình giữa tuổi xuân 

Lầm than gió bụi biết bao lần 

Thiên thu điệp mộng hồn trinh nữ 

Vạn cổ tình hoài vọng cố nhân.

Nguồn : Sử Nước Nam